Ngọc Trản quyền

Bài Ngọc Trản Quyền
Lão võ sư Phạm Đình Trọng

Thị phạm võ sư Phạm Thanh Hùng

Ngọc trản ngân đài (chén ngọc trên đài bạc) hay Ngọc trản quyền, là bài quyền được Hội nghị chuyên môn toàn quốc lần thứ 3 do Liên đoàn Võ thuật cổ truyền Việt Nam phối hợp với Đại học Thể dục Thể thao tổ chức tại Đầm Sen, Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 15 đến 26 tháng 4 năm 1995, bình chọn, thống nhất đưa vào chương trình quy định chung của tất cả các võ phái cổ truyền trên toàn quốc. Hội nghị lần này, ngoài bài quyền nói trên, cũng chọn thêm được 2 bài khác là Bát quái côn và Huỳnh long độc kiếm, nâng tổng số các bài được chọn qua ba hội nghị lên 9 bài (4 bài tại hội nghị lần 1 tổ chức năm 1993 là Hùng kê quyền, Lão hổ thượng sơn, Tứ linh đao, Roi Thái Sơn; 2 bài tại hội nghị lần 2 năm 1994 là Lão mai quyền, Siêu xung thiên)

Lịch sử

Đây là một bài quyền với những kỹ thuật tiêu biểu cho võ thuật cổ truyền dân tộc và là bài chính thống, đặc trưng của đất võ Bình Định. Không ai biết bài quyền Ngọc Trản có từ bao giờ và xuất xứ ở đâu, nhưng theo lưu truyền trong dân gian, bài quyền này nguyên khởi từ võ phái An Vinh của võ sư Hương Mục Ngạc. Trong quá trình tìm tư liệu để nghiên cứu về nguồn gốc và đặc trưng võ cổ truyền Bình Định, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy bài thiệu quyền Ngọc trản trong gia phả họ Trương ở Phù Mỹ.

Đặc điểm

Ngọc trản ngân đài khai thác các tư thế nghịch tréo của bộ pháp kết hợp với sự dịch chuyển trọng tâm liên tục. Để thực hiện thăng bằng được tốt, các tư thế di chuyển trong bài quyền được biến hoá thật linh hoạt, khi thì mặt chân bối (chân trụ) được tạo trước rồi trọng tâm mới di chuyển, lúc thì di chuyển trọng tâm trước rồi mới tạo mặt chân bối sau, nên thấy vững mà không, không mà vững, lảo đảo ngả nghiêng như người say rượu. Hơn nữa chính thân pháp ngả nghiêng đã tạo đà tốt cho thủ pháp, hai tay hoạt động đồng bộ, hòa quyện với nhau một cách nhuần nhuyễn làm tăng thêm uy lực cho động táctấn công và thêm kín đáo cho việc phòng thủ.

Đặc trưng bài quyền thể hiện uy lực của bài: tấn công công phu, toàn diện, chắc đòn, kết hợp nhu cương đúng lúc, đúng chỗ. Phòng thủ kín đáo với những thế né tránh, phản đòn lợi hại. Thân pháp nhẹ nhàng, linh hoạt khi di chuyển, và ra đòn vững chắc, mạnh mẽ khi đứng trụ. Bộ tay dữ dội, nhanh, chính xác, có lúc vờ như thủ để đánh lừa đối phương, hay dụ đối phương với thế vây hãm để tiêu diệt theo dạng "hư hư thực thực".

Ý nghĩa

Chén ngọc trên đài bạc, vậy ẩn ý của người xưa khi đặt tên bài quyền và lời thiệu của bài quyền này thế nào, hiện có những giải thích khác nhau. Võ sư Nguyễn Anh Dũng cho rằng: Võ công và chén rượu, hình như có sự gắn bó ngàn đời. Trước khi lên đường ra chiến trận, được vua ban ngự tửu chúc kỳ khai đắc thắng, lúc ca khúc khải hoàn cũng được vua đón tận cổng thành, tự tay rót rượu mừng mã đáo công thành. Hoặc việc chinh chiến, không về cũng thường tình như uống chén rượu vậy thôi.

Tuy nhiên, võ sư Hồ Bửu, giám đốc Võ đường Tây Sơn-Bình Định tại Mỹ, một trong những học trò của hai võ sư Diệp Bảo Sanh (chưởng môn nhân đời thứ hai của Bình Thái Đạo) và Hồ Nhu (tức Hồ Ngạnh), lại tìm ý nghĩa của bài quyền Ngọc Trản từ những liên tưởng khác.

Võ sư Hồ Bửu cho rằng: Bài Ngọc Trản, có câu mở đầu Ngọc Trản ngân đài, tả hữu tấn khai. Ngọc trản (chén ngọc, chén nhỏ uống rượu hay trà), ngân đài (đĩa bạc có chân dùng để đặt trái cây cúng). Nhà của người Việt, hầu hết đều có một bàn thờ tổ tiên ông bà. Trên bàn thờ ấy, phía trước là cặp chân đèn cầy, chính giữa là một cái lư hương. Kế đến phía trong, và trước bài vị là lục bình cắm hoa, một đĩa bằng bạc có chân, người Bình Định gọi là cổ bồng, đặt trái cây, và bộ tách trà hay một nậm rượu với những chén ngọc nhỏ nhắn xinh xinh. Gia đình giàu có thì chén ngọc đũa ngà, cổ bồng bằng bạc; còn nhà nghèo khó cũng cố gắng lựa một bộ chén và cái đĩa đựng trái cây đẹp nhất, mà với họ quý như ngọc như ngà, để cúng kiến ông bà. Chén ngọc và đĩa bạc là hai vật thể làm sao có thể khai mở tiến ra bên trái bên phải? Thực ra câu thiệu này ngụ ý nói tổ tiên đã bỏ công sức, mồ hôi nước mắt và cả xương máu để xây đắp ngôi nhà và đất nước Việt Nam... Vậy điều đầu tiên của người học võ là phải biết tri ân các bậc tiền nhân và phải noi gương dấn thân bảo vệ non sông để Tổ quốc này mãi mãi trường tồn.

Click vào hình bên dưới để xem Clip

Lời thiệu

Mặc dù vẫn có câu điệp vần, 28 câu lời thiệu của bài vẫn cho thấy đây không hoàn toàn là một bài thơ:

Ngọc trản ngân đài

Tả, hữu tấn/tiến khai thập tự

Liên diệp liên hoa

Đả sát túc, tọa, hồi mai phục

Tấn/tiến đả tam chiến

Thoái/thối thủ nhị linh

Hoành tả, tọa, bạch xà lan lộ

Hữu hoành sát thanh long biên giang

Phụ tử tương tùy

Hoành hữu, tọa, bạch xà lan lộ

Tả hoành sát thanh long biên giang

Phụ tử tương tùy

Hồi tàng địa hổ

Song phi, triển dực

Hạ bàn đoản đả

Hồi tiễn tọa khai cung

Huỳnh long quyển địa

Tấn đả song quyền

Hoành tả, phục hạc khai linh

Trực tiền quyển địa

Tấn/tiến đả song quyền

Hoành hữu, phục hạc khai linh

Trực tiền quyển địa

Tấn, đả song quyền

Hướng, hậu đả thập tự

Diện tý

Hồi, tẩu mã giang tiên

Bái tổ, lập như tiền

Dịch nghĩa:

Chén ngọc đài bạc

Tiến, mở thế thập tự bên trái và bên phải

Liền lá liền hoa

Đánh sít chân, tọa thế "hồi mai phục"

Tiến, đánh ba bận

Lui, hai tay sắc sảo

Xoay trái, tọa thế "Bạch xà lan hộ" (con rắn trắng qua đường cỏ)

Chém ngang bên phải bằng thế "thanh long biên giang" (con rồng xanh trên bờ sông)

Thế cha con nương tựa nhau

Hoành bên phải, tọa thế "Bạch xà lan hộ" (con rắn trắng qua đường cỏ)

Hoành bên trái quét thế "thanh long biên giang" (con rồng xanh trên sông bên)

Thế cha con nương tựa nhau

Trở về thế rắn hổ đất núp

Đá song phi (hai chân bay) rồi thế chim cuốn cánh

Đánh vắt mâm dưới

Về, tọa, xổm mở cánh cung

Thế rồng vàng cuốn đất

Tiến đánh hai đấm

Xoay trái, thế "phục hạc khai linh" (chim hạc phơi cánh).

Thế cuốn đất, đánh thẳng phía trước

Tiến đánh hai đấm

Xoay phải, thế "phục hạc khai linh" (chim hạc phơi cánh)

Thế cuốn đất, đánh thẳng phía trước

Tiến đánh hai đấm

Chuyển phía sau đánh thế chữ thập

Mặt nhìn hướng tý (hướng Bắc)

Trở về thế "tẩu mã giang tiên" (ông tiên ruổi ngựa trên sông)

Bái tổ, đứng như trước

Ngoài lời thiệu kể trên, tại nhiều võ phái như Tân Khánh Bà Trà, Huỳnh Long phái, Vovinam v.v. còn nhiều dị bản khác của lời thiệu, trong đó dị bản sau cũng rất phổ biến:

Ngọc trản ngân đài, tả hữu tấn/tiến khai

Thập tự liên ba, đả sát túc

Tả hồi mai phục, tấn/tiến đả song quyền

Hồi phạt địa hồ, hữu ban loan đả

Tấn đả tam chiêu, thối/thoái thủ nhi binh

Hoành hữu tọa, phụ tử tương phùng

Lạc mẫu phùng phi, tương tự cấp thích

Thanh long tiến giang, bạch xà hoành sát

Lục hoạt khai binh, song phi chuyển địa

Hồi mã loan thanh, tấn lập như tiên

Dịch nghĩa:

Chén ngọc trên đài bạc, tiến mở bên trái và phải

Những đợt sóng liên tiếp chữ thập, đánh triệt phần chân

Quay về phía trái mai phục, tiến đánh bằng song quyền

Về trị chồn đất, chuyển phải đánh liên tiếp

Tiến đánh ba mặt, hay lui về thủ cũng là cách dùng binh

Xoay về phải ngồi, cha con gặp lại

Lạc mẹ rồi lại tương phùng, đánh nhanh như trước

Như rồng xanh vượt sông, rắn trắng đánh ngang

Sáu lần mở đường ra quân, đổi hướng đá song phi

Trở về nhạc ngựa reo vang, về vị trí cũ.